Jakie błędy poprawia korektor?

Jakie błędy poprawia korektor? Lista jest bardzo długa. Nie jest łatwo podczas jednego czytania wyłapać wszystkie usterki językowe. Poznaj typy błędów i zobacz, z czym musi zmierzyć się korektor podczas poprawiania tekstu.

Jakie błędy poprawia korektor

Błędy językowe – zobacz, co poprawia korektor

Przede wszystkim by dobrze poprawić tekst, trzeba mieć świadomość, jakie błędy mogą się w nim pojawić. Musimy wiedzieć, czego się możemy spodziewać. Ile znasz rodzajów błędów językowych? Spróbuj je wymienić.

Co to w ogóle jest błąd językowy?

Błędy językowe to nieświadome odstępstwa od obowiązującej w danym momencie normy językowej.

Tak mówi definicja. Nie będę jej tutaj szczegółowo analizować, to temat na inny wpis. Chcę Ci pokazać konkretne rodzaje błędów. Stworzyłam więc listę wraz z przykładami (i poprawnymi formami). Mam nadzieję, że będzie przydatna.

Zacznijmy od krótkiego podziału błędów:

  • błędy wewnątrzjęzykowe
    • gramatyczne (fleksyjne, składniowe)
    • leksykalne (słownikowe, frazeologiczne, słowotwórcze)
    • stylistyczne
    • błędy systemowe
    • błędy użycia
  • błędy zewnątrzjęzykowe – zapisu
    • ortograficzne
    • interpunkcyjne.

Osobną kategorię stanowią błędy kompozycji – nimi zajmuje się wyłącznie redaktor.

W złożonym tekście pojawiają się błędy typograficzne i edytorskie – ich wyeliminowanie należy do obowiązków korektora.

Błędy zapisu – ortograficzne

Błędy ortograficzne polegają na nieprawidłowym zapisie liter i połączeń literowych. Może to być:

  • używanie niewłaściwych liter i połączeń literowych w zapisie: *ogurek*rzyczyć, *druch*skoniczyć (poprawnie: ogórekżyczyćdruhskończyć);
  • niewłaściwa pisownia łączna lub rozdzielna; także niewłaściwe użycie łącznika: *świeżomalowany, *codzień, *po środku, *jasno żółty, *lekarz-dentysta (poprawnie: świeżo malowanyco dzieńpośrodkujasnożółtylekarz dentysta);
  • niewłaściwe używanie wielkich i małych liter na początku wyrazów: *maria nowak, *w ostatnią Sobotę, *Sok z Czarnych Porzeczek (poprawnie: Maria Nowakw ostatnią sobotęsok z czarnych porzeczek).

Błędy zapisu – interpunkcyjne

Błędy interpunkcyjne dotyczą nieprawidłowości w wyznaczaniu granic wypowiedzeń.  Zasadniczo polegają na pominięciu znaku, jego nadużyciu lub użyciu błędnego znaku interpunkcyjnego:

  • brak właściwego znaku interpunkcyjnego*Bardzo mnie zmartwiło to co ujrzałam (poprawnie: Bardzo mnie zmartwiło to, co ujrzałam);
  • zbędne użycie znaku interpunkcyjnego*Zobaczył kolorowe, liście lecące z drzew (poprawnie: Zobaczył kolorowe liście lecące z drzew);
  • użycie niewłaściwego znaku interpunkcyjnego*Zapytał, ile to kosztuje? (poprawnie: Zapytał, ile to kosztuje).

Błędy systemowe – gramatyczne

Do błędów gramatycznych zaliczamy:

Błędy fleksyjne – polegają na:

  • wyborze niewłaściwej postaci wyrazu*widnokręg (poprawnie: widnokrąg), *wziąść (poprawnie: wziąć);
  • wyborze niewłaściwego wzorca odmiany*tego zgorzela (poprawnie: tej zgorzeli), *bardziej wysoki (poprawnie: wyższy);
  • wyborze niewłaściwej postaci tematu fleksyjnego*przyjacielom (poprawnie: przyjaciołom), *kopła (poprawnie: kopnęła);
  • wyborze niewłaściwej końcówki fleksyjnej*diabłowi (poprawnie: diabłu), *umią (poprawnie: umieją);
  • nieodmienianiu wyrazu, który ma swój wzorzec deklinacyjny*z Aleksandrem Fredro (poprawnie: z Aleksandrem Fredrą); *Jadę do Manchester (poprawnie: Jadę do Manchesteru);
  • odmianie wyrazu, któremu nie można przypisać wzorca odmiany*wypić kubek kakaa (poprawnie: wypić kubek kakao), *dwa różne loga (poprawnie: dwa różne logo).

Błędy składniowe – polegają na niewłaściwym łączeniu form wyrazowych w jednostki tekstu.
Mogą to być:

  • błędy w zakresie związku zgody*Do pokoju wszedł Adam i Grzegorz (poprawnie: Do pokoju weszli Adam i Grzegorz), *Przyszło czterdzieści trzy osoby (poprawnie: Przyszły czterdzieści trzy osoby);
  • błędy w zakresie związku rządu*rozróżniać prawdę od fałszu (poprawnie: rozróżniać prawdę i fałsz), *brać się za malowanie pokoju (poprawnie: brać się do malowania pokoju);
  • błędy w używaniu przyimków*przed i po obiedzie (poprawnie: przed obiadem i po obiedzie), *warunki dla rozwoju eksportu (poprawnie: warunki do rozwoju eksportu lub warunki rozwoju eksportu);
  • błędy w zakresie używania wyrażeń przyimkowych*brak postępu w temacie kopalń (poprawnie: brak postępu w sprawie kopalń), *pytania odnośnie reformy służby zdrowia (poprawnie: pytania dotyczące reformy służby zdrowia lub odnośnie do reformy służby zdrowia);
  • niepoprawne skróty składniowe*Organizuje i kieruje ruchem oporu na tych terenach (poprawnie: Organizuje ruch oporu na tych terenach i kieruje nim);
  • niepoprawne konstrukcje z imiesłowowym równoważnikiem zdania*Zdając egzamin, został przyjęty na studia (poprawnie: Zdawszy egzamin, został przyjęty na studia);
  • konstrukcje niepoprawne pod względem szyku*To w minionych latach nie zdarzało się (poprawnie: To w minionych latach się nie zdarzało);
  • zbędne zapożyczenia składniowe*Założenia te wydają się być sensowne (poprawnie: Założenia te wydają się sensowne), * Wydarzyło się to nie wczoraj, a przed tygodniem (poprawnie: Wydarzyło się to nie wczoraj, ale przed tygodniem).

Błędy systemowe – leksykalne

Do błędów leksykalnych zaliczamy:

Błędy słownikowe (wyrazowe):

  • używanie wyrazów w niewłaściwym znaczeniu*wnioskować „zgłaszać wniosek” (właściwe znaczenie: „wysnuwać wniosek”, „wyciągać wniosek”);
  • mylenie znaczeń wyrazów podobnych brzmieniowo lub morfologicznie i ich niepoprawne wymienne używanieformować i formułowaćefektowny i efektywny;
  • posługiwanie się pleonazmami*okres czasu*poprawiać na lepsze, *cofać się do tyłu;
  • naruszanie łączliwości wyrazu:*odnieść porażkę (poprawnie: ponieść porażkę), *wyrządzać straty (poprawnie: powodować straty);
  • nadużywanie wyrazów modnychasortymentopcjapakietkreowaćposiadaćadekwatnyedycja.

Błędy frazeologiczne:

  • zmiana formy frazeologizmów wskutek wymiany, redukcji lub uzupełnienia składu związku*ciężki orzech do zgryzienia (poprawnie: twardy orzech do zgryzienia), *dolać oliwy (poprawnie: dolać oliwy do ognia);
  • zmiana formy frazeologizmu wskutek zmiany postaci gramatycznej jednego ze składników*szukać przy świecy (poprawnie: szukać ze świecą), *plują sobie w brody (poprawnie: plują sobie w brodę);
  • zmiana znaczenia frazeologizmułowić ryby w mętnej wodzie „tłumaczyć się niejasno, nieprzekonująco” (poprawnie: czerpać zyski z nieuczciwych, podejrzanych interesów);
  • użycie frazeologizmu w niewłaściwym kontekście, powodującym odżycie znaczenia dosłownegoMiałem dziś twardy orzech do zgryzienia, musiałem użyć dziadka do orzechów;
  • budowanie formacji niezgodnie z polskimi modelami słowotwórczymi*specgrupa (poprawnie: grupa specjalna), *biznes plan (poprawnie: biznesplan);
  • zastosowanie niewłaściwego formantu*głupość (poprawnie: głupota), *babciowy (poprawnie: babciny);
  • wybór niewłaściwej podstawy słowotwórczej*eurosejm (poprawnie: europarlament; sejm jest nazwą w zasadzie tylko parlamentu polskiego).

Praca dla pasjonatów poprawności językowej!

Chcesz się dowiedzieć, jak zdobyć nowy zawód i pracować zdalnie?
Zapisz się na kurs Zostań korektorką.
To jedyny na rynku certyfikowany kurs online kompleksowo przygotowujący do pracy w zawodzie korektora.

W ciągu czterech miesięcy możesz opanować podstawy zawodu, który otworzy przed Tobą wiele nowych możliwości. Dołącz już dziś i zacznij zarabiać na czytaniu!

Błędy stylistyczne

Niewłaściwy dobór środków językowych w określonej wypowiedzi, niedostosowanie ich do charakteru i funkcji tej wypowiedzi:

  • używanie elementów oficjalnych w wypowiedziach potocznychDokonałem zakupu maszynki do goleniaSkonsumowałeś na obiad całą kartoflankę; 
  • używanie elementów potocznych w wypowiedzi o charakterze publicznymNastępnie zaobserwowałem, że człowiek ten wykopyrtnął się po wzięciu zakrętuW wyniku obserwacji ustalono, że facet przemieszkiwał w wymienionym obiekcie;
  • mieszanie elementów z kilku różnych stylów w jednej wypowiedziMaszyna jechała zygzakiem, co wzbudziło poważne podejrzenia. Domniemywano, że albo ma uszkodzone zawieszenie, albo woźnica jest nawalony. Był. Dał w rurę i próbował uciekać, przy okazji najeżdżając na funkcjonariuszy. Zdołali uskoczyć. Tak się wkurzyli, że ruszyli do pościgu, wydobywając pistolety; 
  • stylizacja językowa niemająca uzasadnienia w treści i charakterze stylowym wypowiedziOnegdaj nasi zawodnicy odbyli tylko jeden trening; 
  • naruszanie zasad jasności, prostoty i zwięzłości stylu zbyt częste powtarzanie tych samych wyrazów, zamiast stosowania synonimów.

Błędy edytorskie i typograficzne

  • Błędny zapis parametrów pisma i tekstu:
    • użycie niewłaściwego i niespójnego kroju (rodzaje czcionek), rodzaju (pismo tekstowe, wersaliki, kapitaliki) i stopnia pisma (wielkość czcionki);
    • niewłaściwy układ typograficzny akapitu (niewłaściwe lub niespójne wcięcia akapitowe, niespójne wyrównanie do lewego lub prawego boku, wyśrodkowany lub wyjustowany obustronnie, niewłaściwe odstępy między literami, wyrazami, wierszami);
    • błędne dzielenie i przenoszenie wyrazów lub pozostawianie wyrazów na końcu wiersza;
    • niewłaściwy i niespójny sposób stosowania wyróżnień w tekście – ze względu na grubość(pismo półgrube – pismo cienkie), szerokość (pismo rozstrzelone – pismo zagęszczone), pochylenie (pismo pochyłe – pismo proste) i wielkość (pismo mniejsze);
    • błędne zastosowanie lub brak frakcji dolnych/górnych;
    • błędne zastosowanie lub brak znaków specjalnych (myślnika, łącznika, apostrofu, ukośnika, spacji, asterysku, tyldy, wypunktowań), ideogramów (paragrafu, procentu, promila, stopnia), innych znaków stosowanych w tekstach specjalistycznych (matematyce, fizyce, chemii, ekonomii, finansach, genealogii);
  • Błędny sposób zapisu elementów tekstu:
    • imion i nazwisk, skrótów;
    • dialogu, cytatów, wyliczeń;
    • niewłaściwe konwencje zapisu liczb, wyrażeń liczbowych, wzorów matematycznych, chemicznych, dat, czasu dnia, jednostek miar i skal;
  • Niewłaściwe opracowanie części składowych publikacji:
    • błędna kompozycja części składowych i podziału tekstu publikacji: tytulatura, spis treści, przedmowa, wykaz skrótów, tytuły partii tekstu, paginy, numeracja ilustracji i podpisy, streszczenia, tabele, wykresy i schematy, przypisy, bibliografia, indeksy.

Błędy kompozycji

Błędy kompozycyjne to obszerna kategoria. Polegają na braku odpowiedniej struktury lub logiki i są to:

  • brak struktury kompozycyjnej odpowiedniej do danego typu tekstu (praca naukowa, artykuły, magazyny, biuletyny itp.).
  • brak logicznej spójności treści:
    • strukturalnej (dotyczy warstwy gramatycznej i leksykalnej);
    • semantycznej (dotyczy jedności tematycznej wypowiedzi);
    • pragmatycznej (dotyczy jedności sytuacji komunikacyjnej).
  • błędy logiczne: odwrócenie hierarchii ważności, partykuła o sprzecznych znaczeniach (zdaje się, że na pewno);
  • brak podziału logicznego kompozycji na jednostki treściowo-formalne (tomy, części, rozdziały, tytuły, śródtytuły, akapity itp.);
  • brak zróżnicowania hierarchicznego oznaczanego numerami i tytułami.

Literatura

Słownik poprawnej polszczyzny, red. prof. A. Markowski,  PWN, Warszawa 2011.  
Rażące błędy językowe, prof. A. Markowski, dr hab. I. Burkacka, dr B. Pędzich, Centralna Komisja Egzaminacyjna.

Patrycja Bukowska