Jak stosować cudzysłów
Cudzysłów to nikczemny znak.
Po pierwsze: odmiana tego wyrazu nie jest dla wszystkich oczywista. Nie uwierzę, że nigdy, ani przez moment, nie zawahałaś się, która forma jest poprawna: w cudzysłowiu czy w cudzysłowie? Bez cudzysłowu czy bez cudzysłowia?
Po drugie: cudzysłów »występuje« ‘w’ «kilku» „różnych” ‚dziwnych’ „formach”. Kiedy którą można zastosować? A gdy pojawi się cytat w cytacie?
Po trzecie: są dwie frakcje. Do jednej należą Ci, którzy o cudzysłowie zapomnieli albo świadomie go wykluczyli. Do drugiej natomiast ci, którzy odkryli ten znak i stosują go namiętnie.
Do której grupy należysz? A może jesteś w centrum?
Dziś rozpracujemy cudzysłów raz na zawsze.
Jak odmieniać cudzysłów
Zacznijmy od pierwszej nikczemności, czyli od odmiany.
Mam dla Ciebie wskazówkę: Cudzysłów odmienia się jak rów. Gdy będziesz mieć wątpliwości, przypomnij sobie odmianę tego rzeczownika.
A poniżej, żeby nie było wątpliwości, zamieszczam odmianę wyrazu cudzysłów.
Liczba pojedyncza
M. cudzysłów
D. cudzysłowu (nie: cudzysłowia)
C. cudzysłowowi
B. cudzysłów
N. cudzysłowem
Ms. w cudzysłowie (nie: w cudzysłowiu)
W. cudzysłowie!
Liczba mnoga
M. cudzysłowy
D. cudzysłowów
C. cudzysłowom
B. cudzysłowy
N. cudzysłowami
Ms. w cudzysłowach
W. cudzysłowy!
Jak wygląda cudzysłów
Kolejna nikczemność to wygląd. Wbrew pozorom sprawa nie jest taka prosta. Ten znak jest na tyle nikczemny, że składa się z dwóch części: otwierającej i zamykającej.
- „apostrofowy” – najczęściej używany w języku polskim. Część otwierająca jest na dole, a część zamykająca – na górze.
- »niemiecki« – cudzysłów ostrokątny; możesz go użyć do specjalnych wyróżnień w tekście i wtedy, gdy pojawi się konieczność wprowadzenia cudzysłowu w cudzysłowie (np. Jeden ze znanych pisarzy powiedział: „Mój ulubiony film to »Titanic«”.)
- «francuski» – tę wersję zapisu możesz zastosować do wyodrębniania znaczeń w tekstach naukowych, słownikach – jeśli więc nie przygotowujesz właśnie nowej wersji encyklopedii, to raczej Ci się nie przyda. No chyba że piszesz wiersz, bo używa się go także do wyodrębniania partii dialogowych i przytoczeń w poezji.
- ‘definicyjny’ – cudzysłów definicyjny, używany w tekstach naukowych.
- “amerykański” (czasem zapisywany także jako ”cudzysłów” – są to symbole oznaczające jednostki geograficzne oznaczenia sekund i cali – ta forma jest traktowana jako błąd.
Masz jeszcze większą ochotę na pisanie i wykorzystywanie smakowitych wskazówek interpunkcyjnych?
Jeśli czujesz niedosyt, możesz poczęstować się Smakowitym kursem interpunkcji formie wygodnego e-booka.
Ponad 60 stron praktycznych wskazówek, konkretnych przykładów i interaktywnych ćwiczeń! Dostajesz dostęp od razu do całości kursu.
W czym Ci pomoże cudzysłów
Potrzebny Ci jest przede wszystkim wtedy, gdy chcesz zacytować czyjąś wypowiedź:
„Uprzejmie wyjaśniam, że moje konto na Facebooku zostało zhakowane, a Twittera w ogóle nie używam” – napisała w oświadczeniu Szonert-Binienda.
W cudzysłów ujmujesz też tytuły czasopism, artykułów:
Sławny artykuł „Wasz prezydent — nasz premier” ukazał się w „Gazecie Wyborczej”.
Pamiętaj! Możesz pominąć cudzysłów, jeśli przytoczenie cudzych słów wyróżnione zostało w tekście w jakiś inny sposób, na przykład kursywą.
Często zapominamy, że cudzysłów możemy wykorzystywać również do wyodrębniania wyrazów, jeśli na przykład chcemy zaznaczyć:
- definicje i pojęcia; wyrazy, które są przedmiotem rozważań:
Wyraz „biznesmenka” — moim zdaniem — przyjmie się w języku polskim.
- wyrazy obce stylistycznie, na przykład kolokwializmy. Jeśli chcesz napisać w swoim tekście jakiś wyraz potoczny, bo właśnie on najbardziej Ci pasuje, ale czujesz, że w poważnej pracy nie powinien się taki znaleźć – weź go w cudzysłów, to proste!
- znaczenie przenośne i ironiczne. Cudzysłów krzyczy do czytelnika: „Uwaga! Nie bierz tego dosłownie!”.
Popatrz na przykłady:
Ojcowie miasta zabrali się wreszcie do zrobienia porządku z zabytkiem.
Ojcowie miasta zabrali się wreszcie do zrobienia porządku z „zabytkiem”.
Czujesz różnicę? Cudzysłów wiele potrafi.
Jak napisał kiedyś Stanisław Jerzy Lec: „Jedenaste: Nie cudzysłów!”.
Nie nadużywaj cudzysłowów.
Odbierz prezent
i dołącz do newslettera!
Chcesz poznać sekrety profesjonalistów?
Interesuje Cię zawód korektora?
Wpisz swój ulubiony adres, odbierz prezent i odpowiedz czasem na moje e-maile!
