Jak się uczą dorośli? Przewodnik po skutecznej edukacji

Sześć zasad skutecznej edukacji dorosłych według Malcolma Knowlesa

Teorię edukacji dorosłych znacząco rozwinął Malcolm Knowles. W artykule Katarzyny Mikołajczyk opublikowanym w „e-mentor” podsumowano sześć zasad, które powinny być podstawą każdej formy nauczania osób dorosłych.

1. Potrzeba poznania celu nauki

Dorośli nie chcą się uczyć „na wszelki wypadek”. Muszą wiedzieć, po co mają przyswajać nowe informacje. Dobre kursy zaczynają się od pytania: „Co ta wiedza zmieni w Twoim życiu?”.

Dlatego na początku moich programów edukacyjnych – np. kursu Zostań korektorką 2.0 – uczestniczki jasno określają swój cel. To pozwala im utrzymać motywację nawet wtedy, gdy pojawią się zmęczenie czy wątpliwości.

2. Własne doświadczenie jako zasób

Dorośli nie zaczynają od zera. Ich bagaż doświadczeń – zawodowych, osobistych, edukacyjnych – może być zasobem, ale bywa też barierą. Trzeba umieć to zauważyć i wykorzystać.

W ćwiczeniach korektorskich, które przygotowuję, nie chodzi o wykucie zasad. Chodzi o to, żeby wykorzystać własne doświadczenie czytelnicze i językowe.  To sprawia, że nauka staje się praktyką, a nie teorią.

3. Gotowość do uczenia się wtedy, gdy wiedza jest potrzebna

Dorośli są gotowi do nauki tylko wtedy, gdy czują, że ta wiedza jest im naprawdę potrzebna – teraz, nie kiedyś. Dlatego tak ważne jest osadzenie materiału w konkretnym kontekście: Jak zastosuję to jutro w pracy? Jak pomoże mi to przy kolejnym zleceniu? Jak dzięki temu zacznę zarabiać w nowym zawodzie?

4. Nastawienie na rozwiązywanie problemów

Podręcznikowe definicje? Nie. Scenariusze, ćwiczenia, symulacje – tak. Dorośli uczą się, gdy mogą działać, a nie tylko słuchać. Dlatego moje szkolenia zawsze zawierają praktyczne zadania, które rozwijają kompetencje językowe i biznesowe.

5. Wewnętrzna motywacja

Pieniądze, dyplomy czy prestiż mogą być motywacją, ale rzadko są trwałe. Prawdziwa motywacja dorosłych wynika z potrzeby zmiany, rozwoju, samorealizacji. Tę motywację warto pielęgnować: przez wspierające środowisko, poczucie wpływu i progresu.

6. Rytm nauki dopasowany do życia

Dorośli uczą się wtedy, gdy mogą to robić w swoim tempie, w rytmie dnia, tygodnia, życia rodzinnego i zawodowego. Kursy projektowane dla dorosłych muszą być elastyczne, dostępne asynchronicznie i dobrze zorganizowane.

Właśnie dlatego wiele moich uczestniczek ceni kursy online – mogą wracać do materiałów, wybierać moment nauki i korzystać z wiedzy wtedy, gdy naprawdę jej potrzebują.

Jeśli myślisz o zmianie zawodowej – zacznij od mądrej edukacji.
Zapisz się na szkolenie Jak zarabiać na korekcie, nawet jeśli dziś wiesz o niej niewiele

Jak naprawdę uczą się dorośli – 6 faktów, które warto znać

Zrozumienie, jak działa proces uczenia się dorosłych, pozwala projektować skuteczniejsze kursy, warsztaty i programy edukacyjne. Oto najważniejsze wnioski z badań andragogicznych:

1. Struktura wiedzy dorosłych

U dorosłych funkcjonują trzy rodzaje wiedzy:

1. Wiedza naturalna – intuicyjna, oparta na doświadczeniach z życia codziennego.
2. Wiedza potoczna – wyniesiona z obserwacji i kontaktów społecznych.
3. Wiedza naukowa – zdobywana poprzez książki, kursy, media, szkolenia.

Proces uczenia się jest skuteczny, gdy uczestnik łączy wiedzę praktyczną z teoretyczną.

2. Funkcje psychiczne i sposób przetwarzania informacji

U dorosłych dominują funkcje wyższe związane z myśleniem pojęciowym. Jednak w sytuacjach nowych, stresujących lub silnie emocjonalnych dorosły wraca do strategii z dzieciństwa – próbuje, eksperymentuje, uczy się przez doświadczenie.

3. Motywacja dorosłych

Najskuteczniejsza jest motywacja wewnętrzna – ciekawość, własne cele, chęć samorozwoju. Uczestnicy uczą się efektywnie, jeśli:

• treści są powiązane z ich doświadczeniem,
• mogą natychmiast zastosować wiedzę w praktyce,
• dostrzegają sens nauki tu i teraz.

4. Nastawienie na efekt

Dorośli często koncentrują się na rezultacie: chcą wiedzieć, po co coś robią i jakie będą efekty. Brak szybkiego wyniku może zniechęcać. To nastawienie może ograniczać radość z samego procesu uczenia się.

5. Lęk przed zmianą

Dorośli często traktują nowości jako zagrożenie – mogą reagować nieufnością.Gwałtowne zmiany w sposobie uczenia się czy nowych narzędziach budzą opór.

6. Kontrola i ocena

Dorośli mają silne poczucie odrębności i godności osobistej. Źle reagują na ocenę, która dotyka ich jako osób, zamiast wyniku pracy. Najlepiej działa ocena formatywna → skupiona na rozwoju:

• Co jest dobrze?
• Co można poprawić?
• Jak to zrobić?

Dlaczego to działa?

Bo traktuję dorosłego ucznia poważnie. Jak partnera. Nie jak ucznia. A to zmienia wszystko. W dobrze zaprojektowanej edukacji dla dorosłych:

FAQ: edukacja dorosłych w praktyce

Czy po czterdziestce da się jeszcze czegoś nauczyć?
Tak. I często efekty są lepsze niż u dwudziestolatków, bo masz motywację, cel i dyscyplinę.

Co, jeśli nie mam dobrej pamięci?
Dorośli nie muszą zapamiętywać wszystkiego. Liczy się rozumienie, praktyka i umiejętność znalezienia informacji.

Czy muszę mieć wykształcenie językowe, by uczyć się korekty?
Nie. Potrzebujesz ciekawości, wytrwałości i dobrze zaprojektowanego kursu.

Jak długo trwa nauka nowego zawodu?
To zależy od intensywności nauki i wsparcia. W kursie Podstawy korekty tekstów wiele uczestniczek zdobywa podstawowe umiejętności w kilka miesięcy. W tym zawodzie nauka trwa całe życie.

Czy mogę nauczyć się korekty online?

Tak. Kursy online zaprojektowane zgodnie z zasadami andragogiki są skuteczne, jeśli zawierają praktyczne ćwiczenia i informację zwrotną.

Dlaczego edukacja dorosłych zmienia życie

Uczysz się nie tylko nowych umiejętności. Uczysz się nowego podejścia do siebie. Widzisz, że możesz, że potrafisz. Zmieniasz ścieżkę. Otwierasz się na nowe. A wszystko zaczyna się od decyzji, że chcesz spróbować.

• Dorośli uczą się skuteczniej, gdy rozumieją cel nauki.
• Doświadczenia życiowe to zasób, który warto wykorzystywać.
• Najlepiej uczymy się wtedy, gdy wiedza jest potrzebna tu i teraz.
• Wewnętrzna motywacja działa lepiej niż zewnętrzne nagrody.
• Elastyczny rytm nauki zwiększa szanse na trwały efekt.

Wszystko zaczyna się od decyzji, że chcesz spróbować. Najlepsze kursy to takie, które możesz wdrożyć w życie od razu.

Źródła

Katarzyna Mikołajczyk, Jak uczą się dorośli, czyli co powinien wiedzieć trener o specyfice kształcenia uczestników szkolenia, „e-mentor” 2010, nr 5(39).