Jak czytają Polacy?
Zgodnie z raportem Biblioteki Narodowej poziom czytelnictwa w Polsce rzeczywiście znacząco rośnie: w 2023 r. minimum jedną książkę przeczytało 43% badanych (wzrost o 9% względem 2022 r.). To najlepszy wynik od 10 lat!
Od 8 do 15 maja obchodzimy Ogólnopolski Tydzień Bibliotekarza i Bibliotek. Z tej okazji postanowiłam poruszyć temat polskich bibliotek i czytelnictwa w Polsce. Czy Polacy wolą korzystać z bibliotek czy kupować książki? Czy e-booki zastąpią publikacje drukowane? Na te pytania odpowiadam w artykule.
Biblioteki w Polsce – publiczne, szkolne i… więzienne
Według art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach: „Biblioteki i ich zbiory stanowią dobro narodowe oraz służą zachowaniu dziedzictwa narodowego. Biblioteki organizują i zapewniają dostęp do zasobów dorobku nauki i kultury polskiej oraz światowej”.
Czy wiesz, jak zorganizowano system bibliotek w Polsce? Najważniejszą i centralną instytucją jest Biblioteka Narodowa, którą założono w 1747 r. (na początku była to Biblioteka Załuskich). Jest jednocześnie biblioteką publiczną i naukową.
To przede wszystkim tam wysyła się egzemplarze obowiązkowe nowo wydanych książek (również wydanych w ramach self-publishingu) – zarówno elektroniczne, jak i te drukowane tradycyjnie oraz w formie druku na żądanie. Dzięki temu w jednym miejscu zbiera się wszystkie polskie publikacje. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: #9 Self-publishing: egzemplarz obowiązkowy – co to jest i gdzie go wysłać?
Mieszkańcy Polski mają również dostęp do innych księgozbiorów opisanych w ustawie o bibliotekach. Wśród nich znajdują się:
Co ciekawe, swoje biblioteki prowadzą m.in. więzienia, areszty, parafie czy jednostki wojskowe. To dobry sposób na propagowanie czytelnictwa w różnych grupach społecznych!
Ile bibliotek mamy w Polsce? Aktualnie GUS prowadzi tylko statystyki dotyczące bibliotek publicznych, a ostatnia aktualizacja była w 2022 r. – w grudniu 2022 roku było ich 7638. Dla porównania: w 2012 roku takich placówek działało 8182.
Czy Polacy chętnie korzystają z bibliotek?
W badaniach Biblioteki Narodowej 20% czytających wskazało, że w 2023 r. wypożyczało książki z biblioteki (głównie publicznej). Rok wcześniej liczba była identyczna. W poprzednich latach z tych instytucji korzystano jednak trochę częściej – w 2019 r. taką odpowiedź wskazało 28%.
Jak to wygląda liczbowo? Według najnowszych danych GUS w 2022 r. czytelnicy wypożyczyli z polskich bibliotek publicznych 5,1 mln książek.
Co zamiast bibliotek wybierają Polacy? Badani przez Bibliotekę Narodową zdecydowanie wolą książki kupować (48%) i pożyczać od bliskich (29%), często dostają je też w prezencie (29%). Wyjątkiem jest literatura piękna wydana przed 1918 r. (a więc głównie lektury), którą czytelnicy chętniej wypożyczają.
Czy książki cyfrowe są zagrożeniem dla bibliotek?
W Polsce wciąż znacznie chętniej czyta się książki drukowane niż cyfrowe. W 2023 r. jedynie 7% osób przeczytało minimum 1 książkę na czytniku, telefonie czy innym ekranie. Widać jednak systematyczny wzrost – w 2022 r. było to 4%.
Nowe technologie z jednej strony stanowią wyzwanie dla tradycyjnych rozwiązań. Z drugiej mają korzystny wpływ na ogólny stan czytelnictwa w Polsce. Dodatkowo takie platformy jak Empik Go czy Legimi współpracują też z bibliotekami, udostępniając specjalne kody czy abonamenty dla czytelników.
Biblioteka szkolna ma zwykle specjalne miejsce w sercach moli książkowych… Jeśli i Ty masz związane z nią dobre wspomnienia – z okazji Ogólnopolskiego Tygodnia Bibliotekarza i Bibliotek skorzystaj z najbliższej biblioteki publicznej (o ile jeszcze tego nie robisz). To ekologiczna opcja i szansa na poznanie ciekawych tytułów!
