1 grudnia 2023

#9 Self-publishing: egzemplarz obowiązkowy – co to jest i gdzie go wysłać?

Właśnie odbierasz swoją świeżutką i pachnącą książkę z drukarni? A może masz gotowy e-book? Teraz czas na promocję, sprzedaż i wysłanie egzemplarza obowiązkowego do odpowiednich bibliotek. Przeczytaj, kogo dotyczy ten obowiązek i jak go dopełnić.

Co to jest egzemplarz obowiązkowy i kto musi go wysłać?

Zgodnie z prawem każdy wydawca musi bezpłatnie przekazać egzemplarz obowiązkowy do konkretnych bibliotek w Polsce. To wydruk (lub plik), który jest tam później katalogowany i bezpiecznie przechowywany. Takie prawo istnieje w Polsce już od XVIII w. Dotyczy wszystkich wydawców, również self-publisherów!

Kto wysyła egzemplarz obowiązkowy? Ustawa z dnia 7 listopada 1996 r. o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych wymienia publikacje:

piśmiennicze (np. książki, gazety, czasopisma);
graficzne i graficzno-piśmiennicze (np. mapy, ilustracje, nuty);
zapisane na informatycznych nośnikach danych;
oprogramowanie komputerowe.

Obowiązek przekazania egzemplarzy obowiązkowych dotyczy zarówno książek drukowanych, jak i tych w formie elektronicznej. Dopełnienie go chroni Cię przed karą grzywny przewidzianą za nieprzekazanie publikacji odpowiednim bibliotekom.

Ile egzemplarzy obowiązkowych trzeba wysłać?

E-booki przesyłasz w formie pliku cyfrowego. Liczba sztuk dla publikacji fizycznych zależy z kolei od nakładu:

do 100 sztuk – 2 egzemplarze;
powyżej 100 sztuk – 17 egzemplarzy.

Ważne! Jeśli wybierasz opcję druku na żądanie (np. na platformie Empik Selfpublishing), również masz obowiązek przesłania egzemplarzy obowiązkowych. Traktujesz książkę jak publikację o nakładzie do 100 sztuk. Książki drukujesz samodzielnie.

Gdzie wysłać egzemplarz obowiązkowy?

W przypadku książek fizycznych przekazujesz wydrukowane egzemplarze obowiązkowe bezpośrednio do konkretnych bibliotek. E-book zgłaszasz z kolei w formie cyfrowej.

Fizyczny egzemplarz obowiązkowy – wykaz bibliotek

Aktualną listę bibliotek określa rozporządzenie. Dokładne adresy znajdziesz na stronie Biblioteki Narodowej. Czeka tam na Ciebie również formularz do uzupełnienia i wysłania razem z książkami.

Nakład do 100 sztuk

Po jednym egzemplarzu do dwóch bibliotek:

Biblioteka Narodowa w Warszawie;
Biblioteka Jagiellońska w Krakowie.

Nakład powyżej 100 sztuk

Po dwa egzemplarze do dwóch bibliotek:

Biblioteka Narodowa w Warszawie;
Biblioteka Jagiellońska w Krakowie.

Musisz również wysłać jednym egzemplarzu do trzynastu bibliotek:

Biblioteka Główna Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie;
Biblioteka Uniwersytecka w Łodzi;
Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu;
Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu;
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie;
Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu;
Biblioteka Śląska w Katowicach;
Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy w Warszawie;
Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica w Szczecinie;
Biblioteka Główna Uniwersytetu Gdańskiego w Gdańsku;
Biblioteka Uniwersytecka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Lublinie;
Biblioteka Główna Uniwersytetu Opolskiego w Opolu;
Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku.

Cyfrowy egzemplarz obowiązkowy – zgłoszenie e-booka

Zgłoszenie publikacji w formie cyfrowej jest jeszcze szybsze. Wystarczy zarejestrować się TUTAJ, a później przekazać e-book zgodnie z instrukcją.

Ile kosztuje przekazanie egzemplarza obowiązkowego?

Ile kosztuje nadanie egzemplarza obowiązkowego? Wysyłka Pocztą Polską (listem ekonomicznym do 2 kg lub paczką ekonomiczną do 10 kg) jest bezpłatna. Zamiast znaczka wystarczy napisać: „Egzemplarz obowiązkowy zwolniony z opłaty pocztowej”.

Płacisz więc jedynie za wydruk konkretnych, dodatkowych sztuk (2 lub 17 egzemplarzy – zależnie od nakładu).

Chcesz wiedzieć więcej o kosztach self-publishingu? Przeczytaj wpis: #7 Self-publishing: koszty. Ile zapłacisz za samodzielne wydanie książki?

Kiedy wysłać egzemplarz obowiązkowy?

Na wysyłkę egzemplarzy obowiązkowych masz niewiele czasu. Dla Biblioteki Narodowej to maksymalnie 5 dni od ukończenia procesu produkcji. Dla pozostałych bibliotek ten czas wynosi 14 dni.

Chociaż przekazanie książek do konkretnych bibliotek to obowiązek określony ustawą, wciąż niewiele osób – szczególnie samodzielnych autorów – o nim wie. Pamiętaj jednak, aby tego dopilnować!

Wysłanie egzemplarzy obowiązkowych to niewielki koszt, a ochroni Cię przed ewentualną karą grzywny. Zawsze warto również zadbać o to, by publikacja była dostępna w takich miejscach jak Biblioteka Narodowa.