Jak zapisywać nazwy nagród
Pisownia nazw nagród może wzbudzać wątpliwości. Znajdziesz zarówno wielowyrazowe, jak i jednowyrazowe określenia. Czy w każdym przypadku obowiązują te same zasady? Przeczytaj artykuł i sprawdź, jaka pisownia nazw nagród jest poprawna.
Gdy tworzyłam ten wpis kilka lat temu, na liście laureatów Literackiej Nagrody Nobla nie było Olgi Tokarczuk, obowiązywały też inne zasady pisowni. Chcesz wiedzieć, co się zmieniło w języku? W tym artykule opowiem Ci o pisowni nazw nagród. Miłej lektury!
Co roku w październiku poznajemy laureatów Nagrody Nobla, a 10 grudnia (czyli w rocznicę śmierci Alfreda Nobla) w Sztokholmie odbywa się uroczysta gala. Pierwszą polską laureatką tej nagrody została Maria Skłodowska-Curie (1903, 1911). Polacy jednak zdecydowanie upodobali sobie inną kategorię niż nasza chemiczka i fizyczka. Literacką Nagrodę Nobla zdobyli: Henryk Sienkiewicz (1905), Władysław Reymont (1924), Czesław Miłosz (1980), Wisława Szymborska (1996). W 2019 roku do tego grona dołączyła Olga Tokarczuk (nagroda za rok 2018).
Ponieważ otrzymuję czasem pytania o to, jak zapisywać poszczególne nazwy nagród, postanowiłam zebrać w tym artykule najważniejsze zasady językowe. Mam nadzieję, że znajdziesz tu odpowiedź na swoje językowe dylematy.
Jak zapisywać nazwy nagród
Ogólna zasada mówi, że wszystkie wyrazy w nazwach nagród piszemy wielkimi literami.
Mamy więc: Nagrodę Nobla, Nagrodę Literacką „Nike”, Nagrodę Bookera, Oscara, Nagrodę im. Ryszarda Kapuścińskiego, Złote Muszle, Smoka Smoków.
Małymi literami zapiszemy w nich tylko:
Jednowyrazowe nazwy nagród
W przypadku nazw jednowyrazowych sprawa jest oczywista – nazwę zapisujemy wielką literą: Felix, Orzeł, Cezar. Wiele z nich pochodzi od nazwiska: Nobel, Pulitzer, Goya. Podobnie jeśli mówimy o konkretnej statuetce albo gali rozdania nagród, użyjemy oryginalnej pisowni, np. Oscar.
Wielowyrazowe nazwy nagród
Sprawa komplikuje się w odniesieniu do nazw wielowyrazowych. Zasady pisowni dopuszczają tam pewną swobodę. Dotyczy ona zapisu słowa nagroda. Pisownia zależy od tego, czy słowo to stanowi właściwą część nazwy czy nie.
Wyraz nagroda zapisujemy wielką literą, gdy:
Wyraz nagroda zapiszemy natomiast małą literą, gdy jest on wyrazem pospolitym stojącym przed nazwą nagrody (nie jest elementem składowym nazwy), a sama nazwa występuje w mianowniku:
nagroda Gazele Biznesu, nagroda Polskie Noble, nagroda World Press Photo, nagroda Złota Palma, nagroda Złote Muszle.
Opisowe nazwy nagród (bez nazwy własnej) zawsze zapiszemy małą literą: nagroda dla najlepszego pracownika roku, nagroda publiczności.
Z nazwami nagród związana jest jeszcze jedna kwestia. Niektóre elementy zapisuje się w cudzysłowie. Są to jednostkowe nazwy indywidualizujące: Nagroda Literacka „Nike”.
Jeśli chcesz się dowiedzieć, jak wygląda cudzysłów i jakie zasady stosowania tego znaku obowiązują w polszczyźnie, przeczytaj artykuł o tym, jak stosować cudzysłów.
Literacka Nagroda Nobla
Wiesz już, jak piszemy nazwy nagród. Niemniej nie sposób choć na chwilę nie zatrzymać się przy tej, która rozpala do czerwoności serca i umysły zakochane w literaturze. Literacka Nagroda Nobla jest uważana za najbardziej prestiżową międzynarodową nagrodę literacką na świecie. Ustanowiona została przez Alfreda Nobla razem z czterema innymi nagrodami w testamencie z 1895 roku. Jest przyznawana od 1901 roku.
Jak się pisało kiedyś?
Jeszcze kilka lat temu obowiązywała inna interpretacja reguł językowych. Specjaliści twierdzili, że właściwa nazwa to Nagroda Nobla (o czym Wielki słownik ortograficzny informował w regule [87]), a przymiotniki, które ją określają, nie stanowią stałego składnika nazwy i dlatego należy je pisać małymi literami, np. literacka Nagroda Nobla.
Jednak język się zmienia. Językoznawcy modyfikują zasady. Tak też stało się w przypadku m.in. Nagrody Nobla z literatury.
Chcesz samodzielnie wydać książkę?
Spełnij swoje marzenia o własnej książce i powierz swój tekst profesjonalistom.
W jednym miejscu otrzymasz wszystko, czego potrzebujesz.
Porozmawiajmy o Twoim projekcie.
Jak się pisze obecnie?
Nowe wydanie Wielkiego słownika ortograficznego PWN sankcjonuje pisownię Literacka Nagroda Nobla (hasło literacki: nagroda literacka, ale: Literacka Nagroda Nobla).
W zasadach pisowni można odnaleźć wyjaśnienie:
Wielką literą piszemy nazwy nagród, których drugi człon (…) ma bliższe określenie przymiotnikowe, np. Literacka Nagroda Europy Środkowej „Angelus”, (…) Pokojowa Nagroda Nobla.
Obowiązuje nas już zatem inna pisownia niż w dniu, w którym powstawał ten wpis (czyli w 2012 roku!). Życie korektora jest pełne niespodzianek i jak widzisz, nawet pisownia nazw nagród może wzbudzać wiele emocji! Trzeba być czujnym i zawsze warto polegać na najnowszych wydaniach słowników.
Mam nadzieję, że ten wpis uporządkował Ci najważniejsze zasady i już wiesz, jak wygląda prawidłowa pisownia nazw nagród. Jeśli mimo wszystko dopadną Cię wątpliwości i zaczniesz się nad tym zastanawiać, zapraszam Cię na serwer na Discordzie Zapanuj nad słowami. Znajdziesz tam społeczność ludzi pracujących ze słowami. Wspólnie postaramy się znaleźć odpowiedzi na nurtujące Cię pytania.
Źródła
- Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji, red. E. Polański, wyd. 4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
- Renata Przybylska, O nazwach nagród współcześnie przyznawanych w Polsce, czyli lauronimach, DOI: http://dx.doi.org./10.17651/ (dostęp 8.10.2022 r.).
