Jak zapisywać nazwy nagród
Pisownia nazw nagród może wzbudzać wiele wątpliwości. Jak poprawnie zapisywać nazwy prestiżowych wyróżnień, takich jak Literacka Nagroda Nobla, Oscar czy Nagroda Bookera? W tym artykule odpowiadam na najczęstsze pytania i przedstawiam aktualne zasady pisowni nazw nagród.
Gdy tworzyłam ten wpis kilka lat temu, na liście laureatów Literackiej Nagrody Nobla nie było Olgi Tokarczuk, obowiązywały też inne zasady pisowni. Chcesz wiedzieć, co się zmieniło w języku? Przeczytaj artykuł.
Co roku w październiku poznajemy laureatów Nagrody Nobla, a 10 grudnia (czyli w rocznicę śmierci Alfreda Nobla) w Sztokholmie odbywa się uroczysta gala wręczenia nagród. Pierwszą Polką uhonorowaną tym prestiżowym wyróżnieniem była Maria Skłodowska-Curie, która zdobyła Nagrodę Nobla dwukrotnie: w 1903 i 1911 roku. Polscy nobliści jednak zdecydowanie upodobali sobie inną kategorię niż nasza chemiczka i fizyczka. Literacką Nagrodę Nobla otrzymali: Henryk Sienkiewicz (1905), Władysław Reymont (1924), Czesław Miłosz (1980), Wisława Szymborska (1996). W 2019 roku do tego grona dołączyła Olga Tokarczuk (nagroda za rok 2018).
Często otrzymuję pytania dotyczące poprawnej pisowni nazw nagród, dlatego postanowiłam zebrać w tym artykule najważniejsze zasady językowe. Mam nadzieję, że znajdziesz tu odpowiedzi na swoje wątpliwości i rozwiejesz językowe dylematy.
Jak zapisywać nazwy nagród – ogólne zasady
Ogólna zasada mówi, że wszystkie wyrazy w nazwach nagród piszemy wielkimi literami.
Wyjątki:
- Spójniki – np. Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
- Przyimki – np. Europejska Nagroda za Innowacyjność w Nauczaniu.
- Wyrażenie „imienia” (lub jego skrót „im.”) – np. Nagroda im. Wisławy Szymborskiej.
- Skróty znajdujące się w nazwie – np. Nagroda Dziennikarska im. bp. Jana Chrapka „Ślad”.
Jednowyrazowe nazwy nagród
W przypadku nazw jednowyrazowych zasady są proste – zawsze zapisujemy je wielką literą. Przykłady: Felix, Orzeł, Cezar.
Wiele jednowyrazowych nazw nagród pochodzi od nazwisk ich twórców lub patronów, takich jak: Nobel, Pulitzer, Goya.
Podobna reguła dotyczy określenia konkretnej statuetki lub samej gali rozdania nagród – stosujemy oryginalną pisownię, np. Oscar. Dzięki temu łatwo rozpoznać ich wyjątkowy charakter jako nazw własnych.
Wielowyrazowe nazwy nagród
Sprawa komplikuje się w odniesieniu do nazw wielowyrazowych, ponieważ zasady dopuszczają pewną swobodę. Istotny jest kontekst i to, czy słowo nagroda stanowi integralną część nazwy własnej, czy jest jedynie wyrazem pospolitym używanym przed nazwą.
Kiedy słowo nagroda zapisujemy wielką literą?
Wyraz nagroda zapisujemy wielką literą, gdy:
Kiedy słowo nagroda zapisujemy małą literą?
Wyraz nagroda zapiszemy małą literą, gdy:
Ważne jest, by rozróżnić, czy wyraz nagroda jest elementem nazwy własnej, czy tylko wyrazem pospolitym opisującym nagrodę. Dzięki temu zachowasz zgodność z zasadami pisowni.
Nazwy indywidualne
W przypadku nazw nagród warto zwrócić uwagę na elementy, które zapisuje się w cudzysłowie. Dotyczy to jednostkowych nazw indywidualizujących, które stanowią szczególne wyróżnienie w obrębie danej nagrody: Nagroda Literacka „Nike”, Nagroda Dziennikarska „Ślad”, Nagroda „Złota Kamera”.
Jeśli chcesz się dowiedzieć, jak wygląda cudzysłów i jakie zasady stosowania tego znaku obowiązują w polszczyźnie, przeczytaj artykuł o tym, jak stosować cudzysłów.
Literacka Nagroda Nobla
Wiesz już, jak poprawnie zapisywać nazwy nagród, ale warto na chwilę zatrzymać się przy tej, która szczególnie porusza serca i umysły miłośników literatury. Literacka Nagroda Nobla to najbardziej prestiżowe wyróżnienie literackie na świecie. Została ustanowiona przez Alfreda Nobla w testamencie z 1895 roku, razem z czterema innymi nagrodami. Pierwszy raz przyznano ją w 1901 roku i od tego czasu jest symbolem najwyższego uznania dla twórców literatury.
Jak się pisało kiedyś?
Jeszcze kilka lat temu obowiązywały inne zasady dotyczące pisowni nazw nagród. Specjaliści językowi twierdzili, że poprawna forma to Nagroda Nobla (o czym Wielki słownik ortograficzny informował w regule [87]), a przymiotniki, które ją określają, nie stanowią stałego składnika nazwy i dlatego należy je pisać małymi literami, np. literacka Nagroda Nobla.
Jednak język nieustannie ewoluuje, a zasady są modyfikowane przez językoznawców. Obecnie w przypadku Literackiej Nagrody Nobla obowiązuje zapis z wielką literą we wszystkich członach. To kolejny przykład na to, jak dynamiczny i zmienny jest język.
Chcesz samodzielnie wydać książkę?
Spełnij swoje marzenia o własnej książce i powierz swój tekst profesjonalistom.
W jednym miejscu otrzymasz wszystko, czego potrzebujesz.
Porozmawiajmy o Twoim projekcie.
Jak się pisze obecnie?
Nowe wydanie Wielkiego słownika ortograficznego PWN sankcjonuje pisownię Literacka Nagroda Nobla (hasło literacki: nagroda literacka, ale: Literacka Nagroda Nobla).
W zasadach pisowni można odnaleźć wyjaśnienie:
Wielką literą piszemy nazwy nagród, których drugi człon (…) ma bliższe określenie przymiotnikowe, np. Literacka Nagroda Europy Środkowej „Angelus”, (…) Pokojowa Nagroda Nobla.
Od 2012 roku zasady te zostały zaktualizowane, co oznacza, że obecnie obowiązuje inna pisownia niż w chwili, gdy powstawał pierwotny wpis.
Życie korektora bywa pełne niespodzianek – nawet pisownia nazw nagród może dostarczać emocji i wyzwań! Dlatego warto być na bieżąco i korzystać z najnowszych wydań słowników, które uwzględniają zmiany w języku.
Błędy w pisowni nazw nagród – jak ich uniknąć?
| Błędny zapis | Poprawny zapis |
|---|
| literacka Nagroda Nobla | Literacka Nagroda Nobla |
| Śląska nagroda jakości | Śląska Nagroda Jakości |
| nagroda Złota palma | nagroda Złota Palma |
Zapamiętaj poprawne nazwy nagród:
Nagrody filmowe: Oscar, Złote Globy, Złota Kamera.
Nagrody literackie: Literacka Nagroda Nobla, Nagroda Bookera, Nagroda Literacka „Nike”, Nagroda Pulitzera.
Nagrody naukowe: Nagroda Nobla, Nagroda Templetona, Medal Fieldsa.
Mam nadzieję, że ten wpis pomógł Ci uporządkować najważniejsze zasady i już wiesz, jak powinna wyglądać prawidłowa pisownia nazw nagród. Jeśli jednak nadal masz wątpliwości lub chcesz omówić bardziej szczegółowe przypadki, zapraszam Cię do Klubu Korektorów. To miejsce, w którym spotykają się pasjonaci i profesjonaliści pracujący ze słowami. Wspólnie znajdziemy odpowiedzi na każde językowe pytanie!
Źródła
- Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji, red. E. Polański, wyd. 4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
- Renata Przybylska, O nazwach nagród współcześnie przyznawanych w Polsce, czyli lauronimach, DOI: http://dx.doi.org./10.17651/ (dostęp 8.10.2022 r.).
