Jakie błędy poprawia korektor? Lista jest bardzo długa. Nie jest łatwo podczas jednego czytania wyłapać wszystkie usterki językowe. Poznaj typy błędów i zobacz, z czym musi zmierzyć się korektor podczas poprawiania tekstu.
Błędy językowe – zobacz, co poprawia korektor
Przede wszystkim by dobrze poprawić tekst, trzeba mieć świadomość, jakie błędy mogą się w nim pojawić. Musimy wiedzieć, czego się możemy spodziewać. Ile znasz rodzajów błędów językowych? Spróbuj je wymienić.
Co to w ogóle jest błąd językowy?
Błędy językowe to nieświadome odstępstwa od obowiązującej w danym momencie normy językowej.
Tak mówi definicja. Nie będę jej tutaj szczegółowo analizować, to temat na inny wpis. Chcę Ci pokazać konkretne rodzaje błędów. Stworzyłam więc listę wraz z przykładami (i poprawnymi formami). Mam nadzieję, że będzie przydatna.
Osobną kategorię stanowią błędy kompozycji – nimi zajmuje się wyłącznie redaktor.
W złożonym tekście pojawiają się błędy typograficzne i edytorskie – ich wyeliminowanie należy do obowiązków korektora.
Błędy zapisu – ortograficzne
Błędy ortograficzne polegają na nieprawidłowym zapisie liter i połączeń literowych. Może to być:
używanie niewłaściwych liter i połączeń literowych w zapisie:*ogurek, *rzyczyć, *druch, *skoniczyć (poprawnie: ogórek, życzyć, druh, skończyć);
niewłaściwa pisownia łączna lub rozdzielna; także niewłaściwe użycie łącznika: *świeżomalowany, *codzień, *po środku, *jasno żółty, *lekarz-dentysta (poprawnie: świeżo malowany, co dzień, pośrodku, jasnożółty, lekarz dentysta);
niewłaściwe używanie wielkich i małych liter na początku wyrazów: *maria nowak, *w ostatnią Sobotę, *Sok z Czarnych Porzeczek (poprawnie: Maria Nowak, w ostatnią sobotę, sok z czarnych porzeczek).
Błędy zapisu – interpunkcyjne
Błędy interpunkcyjne dotyczą nieprawidłowości w wyznaczaniu granic wypowiedzeń. Zasadniczo polegają na pominięciu znaku, jego nadużyciu lub użyciu błędnego znaku interpunkcyjnego:
brak właściwego znaku interpunkcyjnego: *Bardzo mnie zmartwiło to co ujrzałam (poprawnie: Bardzo mnie zmartwiło to, co ujrzałam);
zbędne użycie znaku interpunkcyjnego: *Zobaczył kolorowe, liście lecące z drzew (poprawnie: Zobaczył kolorowe liście lecące z drzew);
użycie niewłaściwego znaku interpunkcyjnego: *Zapytał, ile to kosztuje? (poprawnie: Zapytał, ile to kosztuje).
Błędy systemowe – gramatyczne
Do błędów gramatycznych zaliczamy:
Błędy fleksyjne – polegają na:
wyborze niewłaściwej postaci wyrazu: *widnokręg (poprawnie: widnokrąg), *wziąść (poprawnie: wziąć);
nieodmienianiu wyrazu, który ma swój wzorzec deklinacyjny: *z Aleksandrem Fredro(poprawnie: z Aleksandrem Fredrą); *Jadę do Manchester (poprawnie: Jadę do Manchesteru);
odmianie wyrazu, któremu nie można przypisać wzorca odmiany: *wypić kubek kakaa (poprawnie: wypić kubek kakao), *dwa różne loga (poprawnie: dwa różne logo).
Błędy składniowe – polegają na niewłaściwym łączeniu form wyrazowych w jednostki tekstu. Mogą to być:
błędy w zakresie związku zgody: *Do pokoju wszedł Adam i Grzegorz (poprawnie: Do pokoju weszli Adam i Grzegorz), *Przyszło czterdzieści trzy osoby (poprawnie: Przyszły czterdzieści trzy osoby);
błędy w zakresie związku rządu: *rozróżniać prawdę od fałszu (poprawnie: rozróżniać prawdę i fałsz), *brać się za malowanie pokoju (poprawnie: brać się do malowania pokoju);
błędy w używaniu przyimków: *przed i po obiedzie (poprawnie: przed obiadem i po obiedzie), *warunki dla rozwoju eksportu (poprawnie: warunki do rozwoju eksportu lub warunki rozwoju eksportu);
błędy w zakresie używania wyrażeń przyimkowych: *brak postępu w temacie kopalń (poprawnie: brak postępu w sprawie kopalń), *pytania odnośnie reformy służby zdrowia (poprawnie: pytania dotyczące reformy służby zdrowia lub odnośnie do reformy służby zdrowia);
niepoprawne skróty składniowe: *Organizuje i kieruje ruchem oporu na tych terenach(poprawnie: Organizuje ruch oporu na tych terenach i kieruje nim);
niepoprawne konstrukcje z imiesłowowym równoważnikiem zdania: *Zdając egzamin, został przyjęty na studia (poprawnie: Zdawszy egzamin, został przyjęty na studia);
konstrukcje niepoprawne pod względem szyku: *To w minionych latach nie zdarzało się (poprawnie: To w minionych latach się nie zdarzało);
zbędne zapożyczenia składniowe: *Założenia te wydają się być sensowne (poprawnie: Założenia te wydają się sensowne), * Wydarzyło się to nie wczoraj, a przed tygodniem (poprawnie: Wydarzyło się to nie wczoraj, ale przed tygodniem).
zmiana formy frazeologizmów wskutek wymiany, redukcji lub uzupełnienia składu związku: *ciężki orzech do zgryzienia (poprawnie: twardy orzech do zgryzienia), *dolać oliwy (poprawnie: dolać oliwy do ognia);
zmiana formy frazeologizmu wskutek zmiany postaci gramatycznej jednego ze składników: *szukać przy świecy (poprawnie: szukać ze świecą), *plują sobie w brody (poprawnie: plują sobie w brodę);
zmiana znaczenia frazeologizmu: łowić ryby w mętnej wodzie „tłumaczyć się niejasno, nieprzekonująco” (poprawnie: czerpać zyski z nieuczciwych, podejrzanych interesów);
użycie frazeologizmu w niewłaściwym kontekście, powodującym odżycie znaczenia dosłownego: Miałem dziś twardy orzech do zgryzienia, musiałem użyć dziadka do orzechów;
budowanie formacji niezgodnie z polskimi modelami słowotwórczymi: *specgrupa (poprawnie: grupa specjalna), *biznes plan (poprawnie: biznesplan);
zastosowanie niewłaściwego formantu: *głupość (poprawnie: głupota), *babciowy (poprawnie: babciny);
wybór niewłaściwej podstawy słowotwórczej: *eurosejm (poprawnie: europarlament; sejm jest nazwą w zasadzie tylko parlamentu polskiego).
Praca dla pasjonatów poprawności językowej!
Chcesz się dowiedzieć, jak zdobyć nowy zawód i pracować zdalnie? Zapisz się na kursZostań korektorką. To jedyny na rynku certyfikowany kurs online kompleksowo przygotowujący do pracy w zawodzie korektora.
W ciągu trzech miesięcy możesz opanować podstawy zawodu, który otworzy przed Tobą wiele nowych możliwości. Dołącz już dziś i zacznij zarabiać na czytaniu!
Niewłaściwy dobór środków językowych w określonej wypowiedzi, niedostosowanie ich do charakteru i funkcji tej wypowiedzi:
używanie elementów oficjalnych w wypowiedziach potocznych: Dokonałem zakupu maszynki do golenia; Skonsumowałeś na obiad całą kartoflankę;
używanie elementów potocznych w wypowiedzi o charakterze publicznym: Następnie zaobserwowałem, że człowiek ten wykopyrtnął się po wzięciu zakrętu; W wyniku obserwacji ustalono, że facet przemieszkiwał w wymienionym obiekcie;
mieszanie elementów z kilku różnych stylów w jednej wypowiedzi: Maszyna jechała zygzakiem, co wzbudziło poważne podejrzenia. Domniemywano, że albo ma uszkodzone zawieszenie, albo woźnica jest nawalony. Był. Dał w rurę i próbował uciekać, przy okazji najeżdżając na funkcjonariuszy. Zdołali uskoczyć. Tak się wkurzyli, że ruszyli do pościgu, wydobywając pistolety;
stylizacja językowa niemająca uzasadnienia w treści i charakterze stylowym wypowiedzi: Onegdaj nasi zawodnicy odbyli tylko jeden trening;
naruszanie zasad jasności, prostoty i zwięzłości stylu; zbyt częste powtarzanie tych samych wyrazów, zamiast stosowania synonimów.
Błędy edytorskie i typograficzne
Błędny zapis parametrów pisma i tekstu:
użycie niewłaściwego i niespójnego kroju (rodzaje czcionek), rodzaju (pismo tekstowe, wersaliki, kapitaliki) i stopnia pisma (wielkość czcionki);
niewłaściwy układ typograficzny akapitu (niewłaściwe lub niespójne wcięcia akapitowe, niespójne wyrównanie do lewego lub prawego boku, wyśrodkowany lub wyjustowany obustronnie, niewłaściwe odstępy między literami, wyrazami, wierszami);
błędne dzielenie i przenoszenie wyrazów lub pozostawianie wyrazów na końcu wiersza;
niewłaściwy i niespójny sposób stosowania wyróżnień w tekście – ze względu na grubość(pismo półgrube – pismo cienkie), szerokość (pismo rozstrzelone – pismo zagęszczone), pochylenie (pismo pochyłe – pismo proste) i wielkość (pismo mniejsze);
błędne zastosowanie lub brak frakcji dolnych/górnych;
błędne zastosowanie lub brak znaków specjalnych (myślnika, łącznika, apostrofu, ukośnika, spacji, asterysku, tyldy, wypunktowań), ideogramów (paragrafu, procentu, promila, stopnia), innych znaków stosowanych w tekstach specjalistycznych (matematyce, fizyce, chemii, ekonomii, finansach, genealogii);
Błędny sposób zapisu elementów tekstu:
imion i nazwisk, skrótów;
dialogu, cytatów, wyliczeń;
niewłaściwe konwencje zapisu liczb, wyrażeń liczbowych, wzorów matematycznych, chemicznych, dat, czasu dnia, jednostek miar i skal;
Niewłaściwe opracowanie części składowych publikacji:
błędna kompozycja części składowych i podziału tekstu publikacji: tytulatura, spis treści, przedmowa, wykaz skrótów, tytuły partii tekstu, paginy, numeracja ilustracji i podpisy, streszczenia, tabele, wykresy i schematy, przypisy, bibliografia, indeksy.
Błędy kompozycji
Błędy kompozycyjne to obszerna kategoria. Polegają na braku odpowiedniej struktury lub logiki i są to:
brak struktury kompozycyjnej odpowiedniej do danego typu tekstu (praca naukowa, artykuły, magazyny, biuletyny itp.).
brak logicznej spójności treści:
strukturalnej (dotyczy warstwy gramatycznej i leksykalnej);
pragmatycznej (dotyczy jedności sytuacji komunikacyjnej).
błędy logiczne: odwrócenie hierarchii ważności, partykuła o sprzecznych znaczeniach (zdaje się, że na pewno);
brak podziału logicznego kompozycji na jednostki treściowo-formalne (tomy, części, rozdziały, tytuły, śródtytuły, akapity itp.);
brak zróżnicowania hierarchicznego oznaczanego numerami i tytułami.
Literatura
Słownik poprawnej polszczyzny, red. prof. A. Markowski, PWN, Warszawa 2011. Rażące błędy językowe, prof. A. Markowski, dr hab. I. Burkacka, dr B. Pędzich, Centralna Komisja Egzaminacyjna.
Od 18 lat pomagam swoim klientom zapanować nad słowami i spełniać marzenia o własnej książce. Jako mentor wspieram początkujących korektorów i uczę, jak zarabiać na czytaniu.
