Jakie są objawy uzależnienia od pracy i jak sobie z nim radzić?
Według badań CBOS z 2019 roku ok. 9% Polaków zmaga się z uzależnieniem od pracy. U 70% istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia takiego problemu. Tymczasem objawy pracoholizmu (m.in. praca jako nadrzędna wartość) wciąż bywają uznawane za powód do… dumy.
Od tego destrukcyjnego nałogu nie jest wolne również środowisko korektorów. Dominują w nim przede wszystkim perfekcjoniści, którzy mogą być bardziej narażeni na zachorowanie. Z okazji Światowego Dnia Pracoholików – 12 sierpnia – mam więc dla Ciebie kilka najważniejszych informacji na temat tego uzależnienia.
Pracoholizm – co to jest?
Pierwszy raz problem uzależnienia od pracy opisał w 1971 r. Wayn Oates. Dziś pracoholizm, podobnie jak inne pojęcia z zakresu psychologii i psychiatrii, wciąż znajduje się jednak w fazie badań. Funkcjonują więc różnorodne definicje tego zjawiska, a jednym z najnowszych ujęć jest tzw. work craving (pożądanie pracy) zaproponowane przez psycholożkę Kamilę Wojdyło.
Czym jest zatem pracoholizm? O tym problemie można mówić, gdy praca staje się nadrzędną wartością, wypełnia czas i myśli, nie jest już wyborem – a wewnętrznym przymusem, który nie pozwala relaksować się w czasie wolnym. Chociaż to nałóg akceptowany społecznie, rządzą nim mechanizmy podobne do tych związanych np. z alkoholizmem, zakupoholizmem czy narkomanią. Z uzależnieniem od pracy nie ma więc żartów – to choroba, którą trzeba leczyć.
Kto najczęściej zmaga się z uzależnieniem od pracy?
Według danych CBOS z problemem uzależnienia od pracy najczęściej zmagają się osoby w wieku od 25 do 44 lat. Nieznacznie częściej dotyczy też kobiet niż mężczyzn: 9,6% kontra 8,6%.
Badacze wymieniają różne przyczyny pracoholizmu. Do wystąpienia uzależnienia od pracy mogą predysponować m.in.:
W sidła nałogu wpadają najczęściej osoby ambitne, stawiające sobie wysoko poprzeczkę, a jednocześnie mające zachwiane poczucie własnej wartości – podkreśla psycholog Tomasz Korytko w wywiadzie dla miesięcznika „Medyk Białostocki”.
Okazuje się również, że wśród osób badanych przez CBOS rzeczywisty problem uzależnienia od pracy najczęściej dotyczy pracujących na własny rachunek. A przecież właśnie tak często pracują korektorzy…
Źródło: Raport CBOS: Oszacowanie rozpowszechnienia oraz identyfikacja czynników ryzyka i czynników
chroniących hazardu i innych uzależnień behawioralnych – edycja 2018/2019
Korektorzy, m.in. z powodu perfekcjonizmu, często są też narażeni na tzw. syndrom oszusta. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Syndrom oszusta – czym jest i jak sobie z nim radzić?
Objawy pracoholizmu. Co powinno zwrócić Twoją uwagę?
Rozpoznanie uzależnienia od pracy odbywa się w gabinecie specjalisty (psychoterapeuty, psychiatry). W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że pracoholizm to stan, gdy występują takie problemy jak:
W początkowej fazie pracoholizm wiąże się też z pozytywnymi emocjami, a nadmierne zaangażowanie w pracę pomaga w regulacji napięcia, stresu, lęku czy innych negatywnych odczuć. To jednak błędne koło, które najczęściej prowadzi do pogłębienia nałogu. Organizm często daje znać, że nie radzi sobie z nadmierną presją, potrzebuje odpoczynku.
Pracoholizm a wypalenie zawodowe. Skutki uzależnienia
W 1969 roku w Japonii opisano pierwszy przypadek… śmierci z przepracowania (tzw. karoshi). Nadmiernie zapracowany 29-latek dostał zawału. Pracoholizm zwiększa jednak nie tylko ryzyko m.in. problemów zdrowotnych (np. sercowo-naczyniowych czy depresji) oraz pogorszenia relacji z bliskimi. Część osób zmaga się z wypaleniem zawodowym. Wśród jego objawów można wymienić m.in.:
Aby doświadczyć wypalenia zawodowego, wcale nie trzeba być jednak pracoholikiem. Taki problem może wystąpić również u osób bez nałogu – które mają jednak problem z regeneracją i realistycznym spojrzeniem na zawodowe obowiązki, a w pracy są narażone na przewlekły stres.
Jak radzić sobie z uzależnieniem od pracy?
Podobnie jak w przypadku innych uzależnień również dla pracoholizmu kluczowe jest leczenie u specjalisty. Przyjmuje głównie formę psychoterapii, która pomaga nauczyć się radzić sobie z emocjami w inny sposób i zmienić priorytety. To jednak bardzo indywidualna kwestia.
Pracoholik często nie zauważa występujących u siebie objawów lub po prostu je bagatelizuje. Jeśli jednak czujesz, że cokolwiek może być nie tak – zgłoś się do specjalisty. Zadbanie o zdrowie psychiczne to jedna z najlepszych inwestycji w siebie!
