Nadchodzą wakacje. Planujemy wyjazdy. I czasem pojawia się problem językowy – niezależnie od tego, czy planujemy urlop w Polsce czy za granicą – bo nazwę miejscowości znamy, ale tylko w mianowniku. Czasem nie wiemy też, czy istnieje polski odpowiednik zagranicznej nazwy miejscowości i jaką ma postać.
Pisownia nazw geograficznych
Nazwy geograficzne to tylko jedna z grup w zbiorze nazw własnych. Dzisiaj zajmiemy się obcymi nazwami własnymi.
Pisownia obcych nazw geograficznych
Obce nazwy własne piszemy zazwyczaj zgodnie z oryginalną ortografią. Nie ma jednak reguły bez wyjątków.
Spolszczenie
Nazwy geograficzne mogą funkcjonować w postaci spolszczonej bądź oryginalnej. Jednak – inaczej niż w przypadku niektórych nazwisk – nie ma zwyczaju stosowania pisowni wariantywnej. Nazwy wszystkich stolic należy używać w formie spolszczonej, o ile to oczywiście możliwe.
Pisownia Paris, Madrid, Viena, Roma zamiast Paryż, Madryt, Wiedeń, Rzym nie jest akceptowana przez normy języka polskiego. Pisownię spolszczoną stosujemy tylko w odniesieniu do nazw państw, kilkuset dużych lub ważnych miast i sporadycznie do innych nazw geograficznych; w odniesieniu do pozostałych stosujemy pisownię oryginalną.
Odmiana nazw geograficznych
Nazwy geograficzne spolszczone
Obowiązuje zasada odmieniania nazwy, jeśli tylko da się ją włączyć do określonego wzorca odmiany. Mimo to jednak, na mocy zwyczaju, liczne nazwy miejscowe pozostają nieodmienne.
Odmiana nazw geograficznych spolszczonych opiera się na tych samych zasadach co odmiana rzeczowników pospolitych oraz rodzimych nazw własnych, chociaż w wielu wypadkach trudno ustalić, do którego wzorca odmiany należałoby włączyć określoną nazwę.
Nazwy geograficzne spolszczone niespolszczone
Znacznie trudniejsza jest natomiast odmiana nazw niespolszczonych. Również w tym wypadku obowiązuje zasada odmieniania nazwy, jeśli tylko da się ją włączyć do określonego wzorca odmiany. Mimo to jednak liczne nazwy miejscowe pozostają nieodmienne, choć można by dla nich taki wzorzec łatwo znaleźć (zob. Słownik ortograficzny).
Ustalenia szczegółowe dotyczące odmiany nazw geograficznych niespolszczonych są następujące:
Nieodmienne nazwy geograficzne
Nie odmieniają się:
a) nazwy, dla których nie można ustalić wzoru odmiany, np. Baku, Capri, Dhaulagiri, Fidżi, Haiti, Hanoi, Peru, Soczi, Turku;
b) nazwy akcentowane na ostatniej sylabie, np. Calais, Clermont–Ferrand, Verdun;
c) nazwy rodzaju nijakiego zakończone na –um, np. Bochum, również spolszczone: Bizancjum, Monachium.
UWAGA
Nazwy własne rodzaju męskiego zakończone na –um odmieniamy, np. Chartum (-mu, –mie).
Nie odmieniamy zwyczajowo wielu innych obcych nazw miast, np. Bonn, Los Angeles, Nottingham.
Odmienne nazwy geograficzne
Powinniśmy odmieniać następujące obce nazwy geograficzne:
a) nazwy słowiańskie, np. Burgas (-su), Hradec (-dca);
b) zakończone na –a, np. Atlanta (-ncie, –ntę), Casablanca (-nce, –ncę – można też pisać Casablanka), Parma (-mie, –mę).
UWAGA
W odmianie nazw miejscowości włoskich typu Piacenza, Vicenza, Monza, Faenza, wymawianych [pjaczenca, wiczenca, monca, faenca], stosuje się wzór odmiany nazw polskich Dębica, Kamienica:
Piacenza, DCMs. Piacenzy, B. Piacenzę, N. Piacenzą;
Vicenza, DCMs. Vicenzy, B. Vicenzę, N. Vicenzą.
Nazwy zakończone na -e
Wśród obcych nazw geograficznych zakończonych na –e odmieniają się tylko słowiańskie, np. Pardubice (-bic), Skopje (-pja), ale w tym wypadku jest też możliwa nieodmienność; niesłowiańskie, zarówno te, które mają –e w wymowie, jak i te, które mają –e tylko w zapisie, pozostają nieodmienne, np. Halle, Udine, Newcastle.
Nazwy zakończone na -o
Obce nazwy geograficzne zakończone na -o mogą się odmieniać, jednak większość z nich zwyczajowo nie jest odmieniana, np. Chicago, Orinoko, Oslo, Palermo.
