Jak pisać nazwy świąt, zwyczajów i obrzędów?

Walentynki, tłusty czwartek, Wielkanoc, Boże Narodzenie, Dzień Matki, andrzejki, mikołajki, adwent. Każdy miesiąc obfituje w inne uroczystości. Jakie święta piszemy małą literą, a jakie należy zapisać wielką?

Czy nazwy świąt piszemy wielką literą?

Z urzędowymi i kościelnymi (liturgicznymi) nazwami świąt sprawa jest jasna – wszystkie człony zapisujemy wielkimi literami:

Wielkanoc, Boże Narodzenie, Nowy Rok, Niedziela Miłosierdzia Bożego, Zesłanie Ducha Świętego, Dzień Przebłagania, Święto Reformacji, Dzień Wojska Polskiego, Narodowe Święto Konstytucji Trzeciego Maja.

Te same zasady stosujemy do świąt wszystkich narodów, religii lub wyznań, a także do świąt starożytnych i nietypowych:

Chanuka (Święto Świateł), Święto Tygodni, Dionizje, Saturnalia, Międzynarodowy Dzień Książki i Praw Autorskich, Światowy Dzień Kota, Dzień Matki.

Człony uroczystość, święto zapisujemy małą literą, jeśli nie są integralną częścią nazwy (mogą być pominięte, a nazwa będzie zrozumiała):

uroczystość Objawienia Pańskiego (= Objawienie Pańskie), święto Paschy (Pascha).

Również nazwy dni świątecznych i nazwy zwyczajowe piszemy wielkimi literami:

Popielec, Święto Zmarłych, Boże Ciało, Gwiazdka, Zielone Świątki, Zaduszki.

Natomiast opisowe nazwy świąt zapisujemy małymi literami:

święta wielkanocne, dzień duchów.

Nazwy okresów liturgicznych i kalendarzowych – pisownia

Nazwy okresów liturgicznych (podobnie jak innych okresów w kalendarzu) zapisujemy zasadniczo małą literą:

karnawał, wielki post, adwent, ramadan, oktawa (np. oktawa Bożego Narodzenia), kwartał, półrocze, rok, wiek.

Ortografia polska dopuszcza jednak możliwość użycia wielkiej litery ze względów uczuciowych. W zasadach pisowni i interpunkcji PWN znajdziemy zasadę:

Użycie wielkiej litery ze względów uczuciowych i grzecznościowych jest indywidualną sprawą piszącego. Przepisy ortograficzne pozostawiają w tym wypadku autorowi tekstu dużą swobodę, ponieważ użycie wielkiej litery jest wyrazem jego postawy uczuciowej (np. szacunku, miłości, przyjaźni) w stosunku do osób, do których pisze, lub w stosunku do tego, o czym pisze.

W wypadku wielkiego postu i adwentu, które w roku kościelnym należą do okresów szczególnie ważnych, możemy zastosować dużą literę.

Językoznawcy skłaniają się coraz częściej do pisowni wyłącznie wielkimi literami nazw:

Wielki Tydzień, Środa Popielcowa, Triduum Paschalne.

Jaka jest poprawna pisownia nazw obrzędów i zwyczajów?

Zastanawiasz się, jak wygląda sytuacja z zapisem zwyczajów i obrzędów? W sieci królują wielkie litery. Prawda jest jednak taka, że pisownia tego rodzaju jest błędna. Dlaczego? W języku polskim w nazwach tych należy używać małych liter:

andrzejki, tłusty czwartek, mikołajki, dożynki, śmigus-dyngus, gaik, kupała, oczepiny, turoń, walentynki.

Możemy przeczytać o tym w zasadach pisowni Wielkiego słownika ortograficznego.

Nazwy te są rzeczownikami pospolitymi, zdrobnieniami i mają zwykle formę liczby mnogiej. W większości są rodzaju niemęskoosobowego. Nazwa andrzejki pochodzi od imienia Andrzej, podobnie jak nowsze mikołajki od Mikołaja i najnowsze walentynki od Walentego.

Dlatego poprawne będą formy:

konkurs walentynkowy, kartka walentynkowa, promocja walentynkowa, bal andrzejkowy, zabawa andrzejkowa, wieczór andrzejkowy, wróżby andrzejkowe.

I jeszcze ciekawostka dotycząca andrzejek (nie: andrzejków) – wyraz andrzejki wymawiamy: and-rzejki, andż-żejki, nie: andżejki.

Chcesz się dowiedzieć, skąd się wziął tłusty czwartek i co jedzą tego dnia Polacy? Przeczytaj artykuł o historii tego zwyczaju.

Mam nadzieję, że wiesz już, jak zapisywać nazwy świąt, zwyczajów, okresów liturgicznych i kalendarzowych oraz obrzędów. Jeśli jednak dopadną Cię wątpliwości, sięgaj do wiarygodnych źródeł. Ich zestawienie znajdziesz w artykule Skąd czerpać wiedzę o języku. Koniecznie się z nim zapoznaj.