Zmiany zasad ortografii od 2026 r. Część 1: Nazwy geograficzne
Zapis nazw geograficznych przyprawia o zawrót głowy – szczególnie jeśli chodzi o małą i dużą literę. Czy dzięki nowej reformie ortograficznej część tych dylematów rozwiąże się raz na zawsze? Tak!
Ten wpis jest częścią cyklu, w którym po kolei przedstawię Ci nowe zasady polskiej ortografii. Zaczną one obowiązywać od 1 stycznia 2026 r. – do tego czasu wiążące są jeszcze dotychczasowe wersje. Na początek przedstawię zasady dotyczące nazw związanych z geografią (1, 8 b i 8 c). Sprawdź, co dokładnie się zmieni!
Nowe zasady pisowni – o co chodzi?
Mało co w ostatnich latach tak zelektryzowało środowisko ludzi słowa, jak nowe zasady ortografii i interpunkcji ogłoszone przez Radę Języka Polskiego. Chociaż głównym celem jest uproszczenie i ujednolicenie pisowni, dla korektorów zmiany oznaczają trochę zamieszania. Nie ma jednak wyjścia, trzeba nauczyć się nowych zasad!
Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Nowe zasady pisowni już od 2026 roku! Rada Języka Polskiego ogłosiła zmiany. Znajdziesz tam nie tylko spis wszystkich zasad, lecz także krótką historię reform ortograficznych.
Geograficzne zmiany zasad ortografii od 2026 r.
Rada Języka Polskiego w swojej reformie sporo miejsca poświęciła zapisowi nazw geograficznych. I dobrze, bo zasady dotyczące zapisu nazw jezior, mórz, półwyspów były dotąd dość skomplikowane.
Zasada 1. Pisownia nazw mieszkańców
Do tej pory w nazwach mieszkańców planet, kontynentów, państw i regionów obowiązywał zapis dużą literą: Marsjanin, Europejczyk, Hiszpanka, Małopolanin Natomiast nazwy mieszkańców mniejszych jednostek, czyli miast, wsi, osiedli czy dzielnic zapisywaliśmy małymi literami: katowiczanin, nowojorczyk, żoliborzanka. Od 2026 r. ten podział na dużą i małą literę przestanie obowiązywać. Wszystkie nazwy mieszkańców będziemy zapisywać dużymi literami.
To zmiana, która ujednolica zapis na bardziej intuicyjny, ale może wprowadzić zamieszanie, bo różnicę znaczeniową wyłapiemy tylko z kontekstu. W mojej praktyce korektorskiej sporadycznie spotykałam błędy w zapisie tych nazw.
Ułatwia też rozróżnienie rzeczowników pospolitych, przykładowo:
Co ciekawe, ta zmiana miała być wprowadzona już reformą w 1963 roku, jednak ostatecznie wtedy nie doszła do skutku.
Zasada 1. Pisownia nieoficjalnych nazw etnicznych
Rada Języka Polskiego na tapet wzięła też określenia nazw etnicznych uznawane za obraźliwe, pejoratywne, lekceważące – takie jak Angol (angol) czy Żabojad (żabojad). Od 2026 r. oficjalnie będzie można zapisywać je dużą lub małą literą, obie formy zostają uznane za poprawne i równoważne.
Chociaż takie wyrazy nie powinny być stosowane w standardzie i na co dzień, regułę warto znać – może przydać się np. podczas korekty literatury pięknej.
Zasada 8 b. Pisownia nazw geograficznych
Jak zapisywać nazwę geograficzną, która składa się z dwóch wyrazów? To spory problem, dlatego niedługo zapis zostanie ujednolicony. Aktualnie wszystko zależy od części mowy i deklinacji:
Przyznasz, że można się pogubić… Nowa reforma ortograficzna znosi to rozróżnienie – nawet jeśli drugi człon to rzeczownik w mianowniku, będzie obowiązywać pisownia wielką literą. Powinno być łatwiej!
Zapis nazw geograficznych przynosi jeszcze trochę innych kłopotów. Więcej zasad (również tych, które się nie zmieniają) znajdziesz w artykule: Jak poprawnie zapisywać i odmieniać nazwy geograficzne – poradnik na wakacje.
Zasada 8 c. Pisownia nazw obiektów przestrzeni publicznej
Oto kolejny misz-masz, z którym problemy miewają nawet doświadczeni korektorzy – czyli zapis nazw obiektów takich jak ulice, place, parki, kościoły, cmentarze czy aleje.
W rzeczywistości nawet sami zainteresowani (np. profile konkretnych obiektów w social mediach) popełniają błędy – prawdopodobnie celowo.
Aktualne zasady w skrócie:
Zgodnie z nową reformą ortograficzną już niedługo wszystkie człony tego typu nazw będą zapisywane wielką literą, dla ujednolicenia zapisu.
Uwaga! Wyraz ulica pozostaje bez zmian (małą literą) – to na tyle powszechny wyraz, że nie jest uznany za część nazwy własnej.
Wszystkie te geograficzne zmiany zasad ortografii uchwalone przez Radę Języka Polskiego mają ułatwić poprawne pisanie. Rozprawiają się z chaosem, który przez lata towarzyszył zapisowi nazw geograficznych. Pamiętaj jednak, że wchodzą w życie dopiero od 1 stycznia 2026 r.
