Zmiany zasad ortografii od 2026 roku (część 1): nazwy geograficzne
Zapis nazw geograficznych przyprawia o zawrót głowy – szczególnie w odniesieniu do pisowni małą i dużą literą. Czy dzięki nowej reformie ortograficznej część tych dylematów rozwiąże się raz na zawsze?
Ten wpis jest częścią cyklu, w którym po kolei przedstawiam Ci nowe zasady polskiej ortografii. Zaczną one obowiązywać od 1 stycznia 2026 r. – do tego czasu wiążące są jeszcze dotychczasowe wersje.
Nowe zasady pisowni – o co chodzi?
Nowe zasady ortografii i interpunkcji ogłoszone przez Radę Języka Polskiego wywołały niemałe poruszenie wśród osób pracujących z tekstem. Choć w zamyśle mają ułatwić życie i ujednolicić pisownię, dla redaktorów korektorów to przede wszystkim spore wyzwanie.
Mimo że 2025 rok to jeszcze okres przejściowy, dyskusje trwają od chwili ogłoszenia zmian. Reforma obejmuje każdego, kto pisze po polsku – niezależnie od tego, czy zawodowo, czy prywatnie.
Więcej o zmianach przeczytasz w artykule Nowe zasady pisowni już od 2026 roku! Rada Języka Polskiego ogłosiła zmiany.
Dodatkowo w pozostałych częściach tego cyklu rozpisałam nowe zasady ortografii, by jeszcze dokładniej je wyjaśnić:
Zasady pisowni nazw geograficznych – zmiany zasad ortografii od 2026 r.
Rada Języka Polskiego w swojej reformie wiele miejsca poświęciła zapisowi nazw geograficznych. Dotychczasowe zasady dotyczące zapisu nazw jezior, mórz, półwyspów były dotąd dość skomplikowane. Na początek przyjrzyjmy się więc zasadom dotyczącym nazw związanych z geografią (1, 8 b i 8 c). Sprawdź, co dokładnie się zmieni!
Ludzie piszą. Dużo. I coraz częściej potrzebują kogoś, kto pomoże im uporządkować tekst, znaleźć właściwe słowa, usunąć niepewność. Jeśli chcesz być tą osobą – dołącz do programu Zostań korektorką 2.0. To ścieżka zawodowa, która łączy wiedzę z uważnością i sensowną pomocą. Uczysz się zawodu w sposób uporządkowany, z uwzględnieniem aktualnych i nadchodzących norm językowych.
Zasada 1. Pisownia nazw mieszkańców
Do tej pory w nazwach mieszkańców planet, kontynentów, państw i regionów obowiązywał zapis dużą literą: Marsjanin, Europejczyk, Hiszpanka, Małopolanin. Natomiast nazwy mieszkańców mniejszych jednostek, czyli miast, wsi, osiedli czy dzielnic zapisywaliśmy małymi literami: katowiczanin, nowojorczyk, żoliborzanka.
Od 2026 r. ten podział na dużą i małą literę przestanie obowiązywać. Wszystkie nazwy mieszkańców będziemy zapisywać dużymi literami.
To zmiana, która upraszcza zapis i czyni go bardziej intuicyjnym, ale może też prowadzić do nieporozumień – różnicę znaczenia wychwycimy już tylko z kontekstu. Dlatego tym ważniejsze staje się dbanie o jednoznaczność przekazu, bo wielkość litery przestaje pełnić tu funkcję rozpoznawczą. W mojej praktyce korektorskiej błędy w zapisie tych nazw zdarzały się rzadko, ale teraz warto będzie zwracać na nie jeszcze większą uwagę.
Ułatwia też rozróżnienie rzeczowników pospolitych, przykładowo:
Co ciekawe, podobna zmiana była już planowana w ramach reformy z 1963 roku, ale ostatecznie nie została wtedy wprowadzona.
Zasada 1. Pisownia nieoficjalnych nazw etnicznych
Rada Języka Polskiego na tapet wzięła też określenia nazw etnicznych uznawane za obraźliwe, pejoratywne, lekceważące – takie jak Angol (angol) czy Żabojad (żabojad). Od 2026 r. oficjalnie będzie można zapisywać je dużą lub małą literą – obie formy zostają uznane za poprawne i równoważne.
Choć takie formy raczej nie pojawiają się na co dzień i nie są powszechnie zalecane, dobrze znać tę zasadę – może się przydać, zwłaszcza przy pracy nad tekstami literackimi.
Zasada 8 b. Pisownia nazw geograficznych
Jak zapisywać nazwy geograficzne złożone z dwóch wyrazów? To nie takie proste – obecnie wszystko zależy od części mowy i przypadka gramatycznego, co potrafi sprawić sporo kłopotu. Dlatego niedługo zasady zostaną ujednolicone.
Na razie wygląda to tak:
Brzmi skomplikowanie? Rzeczywiście, można się pogubić. Na szczęście nowa reforma upraszcza tę zasadę – niezależnie od formy gramatycznej, obie części nazwy będą zapisywane wielką literą. Prościej i czytelniej!
Aktualizacja (czerwiec 2025)
Nowe zasady dopuszczają pisownię wielką lub małą literą dla wyrazów typu góra, rzeka, jezioro, zatoka itp., gdy poprzedzają nazwę będącą rzeczownikiem w mianowniku:
- Jezioro Gopło lub jezioro Gopło,
- Góra Tabor lub góra Tabor.
W praktyce oznacza to, że masz wybór – możesz zdecydować, czy chcesz podkreślić geograficzny charakter miejsca (wielką literą), czy potraktować je bardziej opisowo (małą literą).
Zapis nazw geograficznych potrafi sprawiać jeszcze więcej trudności – nie tylko tych związanych z wielką literą. W artykule Jak poprawnie zapisywać i odmieniać nazwy geograficzne – poradnik na wakacje znajdziesz więcej zasad – także tych, które wciąż pozostają bez zmian.
Zasada 8 c. Pisownia nazw obiektów przestrzeni publicznej
To jedna z tych kwestii, które potrafią sprawiać trudność nawet doświadczonym redaktorom i korektorom – zapis nazw własnych takich jak ulice, place, parki, kościoły, cmentarze czy aleje nie zawsze jest intuicyjny.
Błędy w tym zakresie pojawiają się zresztą nie tylko w codziennym użyciu – można je dostrzec również w oficjalnych nazwach czy na profilach konkretnych obiektów w mediach społecznościowych. Czasem to zapewne celowy zabieg, ale wciąż odbiegający od obowiązujących zasad.
Nazwy obiektów rządzą się dość szczegółowymi zasadami:
Zgodnie z nową reformą ortograficzną już wkrótce wszystkie człony takich nazw będą zapisywane wielką literą.
Uwaga! Wyraz ulica nadal będziemy zapisywać małą literą. To na tyle pospolity człon, że nie jest traktowany jako element nazwy własnej.
Zmiany w pisowni to szansa, by odświeżyć swoją wiedzę i uporządkować zasady, które przez lata były źródłem niepewności. Wprowadzenie reformy może być wyzwaniem – ale też okazją do rozwoju. Masz czas, by się przygotować – nowe reguły wchodzą w życie od początku 2026 roku.
