Zapis liczb w tekstach – słownie czy cyframi?

Czy czasem się zastanawiasz, co zrobić, gdy w tekście musisz wstawić liczbę? Jak ją zapisać – słownie czy cyfrowo? Od tych wątpliwości może zakręcić się w głowie. W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na najważniejsze pytania dotyczące zapisywania liczb. 

Jak zapisywać liczby w tekstach

Zapis liczb – sposoby

Zastanawiasz się, jak zapisywać liczby w tekstach? Odpowiedź na to pytanie sprawia problemy wielu osobom. Są jednak i tacy, którzy uważają, że liczby to liczby – nie mogą wzbudzać aż tylu wątpliwości. W końcu są tak powszechne jak inne znane nam od dziecka słowa. Znajdujemy je przecież w najróżniejszych tekstach: powieściach, podręcznikach, artykułach, a nawet w listach z banku, raportach, wiadomościach czy ogłoszeniach.

Jak często zwracamy uwagę na sposób, w jaki zostały zapisane w tych publikacjach? Z reguły w takich przypadkach skupiamy się na treści (i dobrze!), zostawiając zapis w tyle głowy. Właściwych form szukamy dopiero wtedy, gdy sami musimy się na którąś z nich zdecydować.

Sposobów zapisu liczb w tekstach jest kilka:

  • słowny;
  • cyfrowy;
  • cyfrowo-słowny.

Na pewno zdarzyło Ci się wypełniać ważny dokument. Czy przy wpisywaniu daty lub innej liczby zadrżała Ci ręka? Spróbujmy więc wszystko uporządkować. Zacznijmy od… quizu.

Jak zapisywać liczby w tekstach

Lubisz quizy? A może chcesz się rozliczyć z liczebnikiem?
Świetnie się składa – mam dla Ciebie test.
Uwaga, to nie będzie łatwe starcie! 
Przed Tobą 10 pytań. 
Jestem ciekawa, jak Ci pójdzie.

Rozwiąż quiz i sprawdź, jak sobie radzisz z liczebnikami!

Jak zapisywać liczby w tekstach beletrystycznych

Reguły poprawnościowe nie regulują kwestii zapisu liczb. Są natomiast pewne zalecenia edytorskie, do których możemy się stosować. W tekstach beletrystycznych najczęściej spotkamy się z zapisem słownym – to właściwy sposób wyrażania informacji o wieku bohaterów, odległościach czy czasie trwania jakiegoś wydarzenia.

Jak to wygląda w praktyce?

Zamiast: Jacek miał wtedy 28 lat należy napisać: Jacek miał wtedy dwadzieścia osiem lat.

O wyjątkach (a właściwie innych formach zapisu liczb) przeczytasz w dalszej części artykułu. Skupmy się teraz na zapisie słownym.

Liczebniki porządkowe i ułamkowe w tekstach beletrystycznych również zapisujemy słownie.

Czyli zamiast: Weszła na VIII piętro powinniśmy napisać: Weszła na ósme piętro.

Wniosek dotyczący tego rodzaju treści jest jeden: przeważa zapis słowny. Są jednak miejsca, w których pojawia się zapis cyfrowy. W partiach narracyjnych prozy beletrystycznej stosujemy liczby, gdy:

  • informujemy o dacie dziennej i rokuPonownie odwiedziła go 20 października 2020 roku (ale: Miała odwiedzić go dwudziestego tego miesiąca);
  • podajemy godzinę z minutamiJakub wysiadł z autobusu o 20.17 (ale: Autobus przyjeżdżał o ósmej wieczorem);
  • zapisujemy nazwy własneTen samochód do Volvo V40;
  • określamy numery ulicdomów lub lokaliMieszkała na ulicy Jagodowej 7;
  • pojawiają się w cytowanych dokumentach: Na drzwiach wisiała kartka z napisem: „Wracam za 15 minut”.

Ważne!

Jeśli któryś z tych elementów pojawia się w dialogach, to powinno się go zapisać słownie (w formie typowej dla naturalnego przekazu):
– Wrócił do nas pierwszego marca dwa tysiące piętnastego roku – powiedziała Maria.

Należy unikać konstrukcji złożonych z liczebników zapisanych cyframi, połączonych z rzeczownikami lub przymiotnikami typu 2-tygodniowy lub 15-lecie. Prawidłowe formy to dwutygodniowy i piętnastolecie.

Jak zapisywać liczby w tekstach niebeletrystycznych

Jeśli mamy do czynienia z tekstami niebeletrystycznymi, a więc z artykułami, publikacjami specjalistycznymi, wiadomościami – mamy trzy możliwości:

  • Wszystkie liczby możemy zapisywać cyfrowo, np.:
    Co najmniej 26 osób, w tym 4 dzieci, zginęło w Katowicach wskutek zawalenia się dachu parku wodnego. Ponad 110 osób odniosło obrażenia. Do szpitali trafiło 17 rannych dzieci. W rejonie katastrofy przebywało ok. 420 osób, na terenie całego kompleksu – 100.
  • Liczby od 0 do 9 możemy zapisywać słownie, a od 10 wzwyż – cyfrowo, np.:
    Kampanię tego produktu przeprowadzono w czterech miastach.
    E-maile rozesłano do 100 000 osób.
  • Liczby od 0 do 99 możemy zapisywać słownie, a od 100 wzwyż – cyfrowo, np.:
    W szkoleniu wzięło udział piętnaścioro dzieci.
    Samolot leciał z prędkością 800 kilometrów na godzinę.

Jak zwykle – najważniejsza jest konsekwencja. Jednak bez względu na to, z której opcji skorzystasz, musisz pamiętać o tym, że w tekstach niebeletrystycznych zapis cyfrowy zazwyczaj stosujemy w:

  • liczbach odnoszących się do dat;
  • liczbach określających czas (godzinę i minutę);
  • liczbach poprzedzających nazwy jednostek miar;
  • liczbach oznaczających temperaturę.

Ważne! Jeśli w tekstach niebeletrystycznych pojawią się liczby o większej wartości (od tysiąca wzwyż), można stosować zapis słowno-cyfrowy, np. Na koncercie było 25,7 tys. osób.

Jak zapisywać liczby w tekstach?
Jak zapisywać liczby w tekstach?

Cyfry arabskie – pisownia

Ciąg składający się maksymalnie z czterech cyfr zapisujemy bez spacji, np.: 1978. Jeśli jednak jest ich więcej, należy oddzielić je spacją, np.: 19 234 987.

W tego rodzaju zapisach nie stosujemy kropek. Jeśli cyfry stoją po przecinku, nie dzielimy ich na grupy trzycyfrowe.

Natomiast po cyfrach arabskich oznaczających liczebniki porządkowe należy postawić kropkę. To ważne, gdyż w niektórych przypadkach może dojść do nieporozumienia. Gdy fragment tekstu wzbudza wątpliwości, a kropka może je rozwiać, warto z tej opcji skorzystać. Czytający musi wiedzieć, czy chodzi o liczebnik główny czy o porządkowy.

Cyfry rzymskie – pisownia

Jeszcze kilka słów o cyfrach rzymskich. Są równie popularne, co cyfry arabskie. Zazwyczaj zapisuje się nimi numery wieków, oznaczenia wojen czy form ustrojowych państwa. Tylko w ten sposób oznacza się również liczebniki porządkowe dotyczące władców lub papieży. Można stosować je w zapisie dat lub w oznaczeniach poszczególnych partii tekstu (rozdziałów). 

Jak poprawnie zapisać datę

Wydaje się, że zasady dotyczące pisowni dat są precyzyjne. Jednak wciąż pojawiają się w tekstach błędne formy. Często spotykam je w raportach, sprawozdaniach, regulaminach. Dlatego przy okazji postaram się podsumować najważniejsze zasady.

W polszczyźnie przyjęła się następująca kolejność: dzień – miesiąc – rok. Zapiszemy więc: 4.09.2004 r.

Możemy przyjąć różne formy zapisu dat:

  • Zapis słowny. Taki zapis jest nieekonomiczny, dlatego pojawia się właściwie wyłącznie w beletrystyce, np.: piętnasty września dwa tysiące piątego roku.
  • Zapis słowno-cyfrowy. Nie wstawiaj kropki, jeśli nazwa miesiąca zostanie zapisana słownie. Pamiętaj też o tym, by odmieniać nazwę miesiąca, a skrót wyrazu rok oddzielać spacją od liczby, np.: 15 października 2021 r.
  • Zapis z użyciem cyfr arabskich. Poprawny zapis wygląda tak:15.10.2021 r. Nie wstawiaj pomiędzy poszczególne składniki daty łącznika ani ukośnika. W zapisie cyfrowym zasadniczo pomija się zero wiodące przed pojedynczą liczbą oznaczającą dzień (gorszy zapis: 04.12.2019), chyba że tekst został wygenerowany automatycznie przez jakiś program (w celu uniknięcia fałszerstwa przez wstawienie na początku dodatkowej cyfry). Natomiast musisz ją wstawić w liczbie oznaczającej miesiąc (poprawny zapis: 2.08.2004).
  • Zapis cyfrowy z użyciem cyfr rzymskich. Poszczególne składniki rozdzielamy spacjami i nie stawiamy kropek, np.: 15 X 2021 r.

Zakres dat

Zakres czasowy jakiegoś wydarzenia możesz zapisać na trzy sposoby:

  • łącznikiem bez spacji, np. 1920-1922;
  • półpauzą bez spacji, np. 1920–1922;
  • kreską liczbową bez spacji (jest ona nieco krótsza i wyżej położona niż myślnik), np. 1920−1922;
  • myślnikiem ze spacjami (myślnik może przyjąć formę półpauzy lub pauzy), np. 1920 – 1922 lub 1920 — 1922;
  • z przyimkami od… do…, np. od 1920 do 1922 roku.

Zastanawiasz się, o co chodzi z tymi kreskami? Zajrzyj do artykułu, w którym opisałam zasady stosowania łącznika i myślnika.

Jeśli data składa się z kilku elementów, wtedy preferowany jest zapis z półpauzą oddzieloną spacjami z obu stron (w okresie 9 września 2005 – 27 września 2009 roku) lub z przyimkami od… do…

Gdy podajesz okres, który obejmuje dwa następujące po sobie lata lub wieki, możesz użyć ukośnika, np. na przełomie XX/XXI wieku.

Jak zapisywać liczby w tekstach – podsumowanie

Zapis liczb w tekstach to problematyczne zagadnienie zarówno dla piszących, jak i sprawdzających różnego rodzaju publikacje. Mam nadzieję, że dzięki zebranym tu informacjom i regułom wiesz już, jak zapisywać liczby w tekstach. By rozstrzygnąć wątpliwości, najlepiej sięgnąć do źródeł: słowników, podręczników i poradni językowych. A jeśli pasjonujesz się poprawnością językową, to dołącz do kursu Zostań korektorką. Znajdziesz tam odpowiedź na wszystkie swoje językowe dylematy.

Źródło

Ewa Wolańska i Adam Wolański, Jak pisać i redagować. Poradnik redaktora. Wzory tekstów użytkowych, Warszawa 2006. 
Rada Języka Polskiego, Poradnia językowa – zapis dat (dostęp: 15.10.2022).
Polszczyzna na co dzień, red. Mirosław Bańko, Warszawa 2022.

Patrycja Bukowska